KlagUB PE 2

Aus Virtuelle Benediktinerbibliothek Millstatt
Zur Navigation springen Zur Suche springen


PE 2

Digitalisat

Theologische Sammelhandschrift

Pergament/ 115 Bll./ 18,5 x 13,5 cm/ Millstatt/ Saec. XIII und XIV


Zustand: Teilweise gedunkeltes, fleckiges und unregelmäßig beschnittenes Pergament. Schäden überwiegend an den Seitenrändern. Rostflecken (siehe z.B.: 3r) von den Metallschließen (fehlen). Holzwurmschäden bei den ersten und letzten Blättern der Handschrift. Durch Herstellung bedingte Einschnitte im Pergament (z. B.: 18r, fol. 26, fol. 60 etc.). Mehrere, teilweise große, Pergamentlöcher (siehe z. B.: fol. 57). Weitere Beschädigungen des Pergaments auch innerhalb des Fließtexts durch ockerbraune Flecken (siehe z.B.: 41v, Z. 3). Schnitte im Pergament, welche sich nicht auf die Herstellung zurückführen lassen (siehe z. B.: fol. 69); Spuren und Reste von Nähten (siehe z. B.: fol. 80), folio 103 weiße Seidennaht erhalten; Stellenweise Radierungen (siehe z. B.: 12r/v); Falz zwischen 55v und 56r – kein Textverlust, zwei Fälze bei 68v-69r – abgetrennte Buchstaben, eventueller Textverlust möglich.

Keine alte Foliierung erkennbar, auf 2r in blau II. Sonst moderne Bleistiftfoliierung mit arabischen Ziffern 1-115.

Lagen: 2 Bll.1-2, IV3-10, IV11-18, IV19-26, IV27-34, II35-38, IV39-46, IV47-54, (V-1)55-63, (IV-2)64-69, V70-79, V80-89, V90-99, VI100-111, II112-115.

Schriftraum wechselnd. (VDS:) 27 Zeilen langzeilig. 1v: Zweispaltig 27/6 Zeilen. (2r/v) Layout zweispaltig zu 33 Zeilen. (3ra-55ra) Zweispaltig zu 32/34 Zeilen. Teilweise Kommentare neben und unterhalb des Texts mit Marginalglossen. Ab der achten Zeile auf fol. 55ra Schreiberwechsel. Schriftraum nahezu ident, weiterhin zweispaltig zu 33/34 Zeilen; Ab 64ra erneuter Schreiberwechsel, Schriftbild- und raum bleiben ident; Schreiberwechsel bei 69ra. Schriftraum und Schriftbild bleiben nahezu ident, eine leichte Steigung der Zeilen 33/36, weiterhin zweispaltig; Schreiberwechsel auf Folio 71va ab der fünften Zeile, Schriftbild ident, Schriftraum wechselt auf 23/30 Zeilen. Fol. 80v einspaltig – Endet mit Notiz: Detur pro penna scriptori [pulchra puella]. Fol. 81 wurde freigelassen; ab 82r erneut derselbe Schreiber wie zwischen 64ra-86va, weiterhin gleichbleibendes Schriftbild zwei Spalten zu 29/34 Zeilen; Neuer Schreiber ab fol. 103vb, zweispaltig zu 32/33 Zeilen wechselnd; 106va neuer Schreiber mit identem Schriftraum und Schriftbild; 109vb derselbe Schreiber wie 71va-80va, Schriftbild ident. Fol. 111v nur einzeilig und endet nach 13 Zeilen mit tamen omnia dulcia perdas; 112ra-112vb gleiche Hand wie der erste Schreiber von 3r-55ra. Mitten im Text Schreiberwechsel bei 112vb bis 113va – gleiche Hand wie bei 64ra-68va und 82ra-103va; 114r ein erneuter Schreiberwechsel, Schriftraum und Schriftbild ident; 114v-115r erneut Schreiberwechsel, Änderung des Schriftbilds und des Schriftraums. langzeilig 36/20 Zeilen. In der kompletten Handschrift sind die Einstiche für den Textrahmen gut erkennbar, es wurde durchgehend eine Bleistiftlinierung verwendet. Zusammenfassung der Hände: 1. Hand: VDS; Karolingisch-gotische Übergangsschrift um 1200; 2. Hand: 1v; Textualis aus dem 13. Jahrhundert. 3. Hand: 2r-2v; Textualis aus dem 13. Jahrhundert. 4. Hand: 3r-55ra, 112ra-112vb, Textualis aus dem 13. Jahrhundert; 5. Hand: 55ra-63vb; Textualis aus dem 13. Jahrhundert. 6. Hand: 64ra-68va, 82ra-103va, 112vb-113va; Textualis aus dem 13. Jahrhundert. 7. Hand: 69ra-71va; Textualis um 1300. 8. Hand: 71va-80va, 109vb-111va; Ältere gotische Kursive aus dem 14. Jahrhundert; 9. Hand:103vb-106va; Textualis aus dem 13. Jahrhundert. 10. Hand: 106va-109vb; Textualis aus dem 13. Jahrhundert. 11. Hand: 114r: Textualis aus dem 13. Jahrhundert. 12. Hand: 114v-115r; Textualis aus dem 13. Jahrhundert.

Buchschmuck: Rote Überschriften, Unterstreichungen, Auszeichnungsstriche. Zahlreiche zwei- bis dreizeilige rote Lombarden. Initiale H auf 3r sechszeilig mit Ranken geschmückt. Text-, Kapitel- und Predigtanfänge ebenfalls mit roten Initialen gekennzeichnet. 64r eingerahmtes Nota-Zeichen. Bibelzitate teilweise durchgestrichen oder unterstrichen, Zitatangaben (z. B.: Io. XII.) teilweise auch rot unterstrichen (siehe z. B.: fol. 71v). Neue Abschnitte im Text teilweise durch Rubrizierung des ersten Buchstabens gekennzeichnet. Davor rote Paragraphenzeichen, teilweise mit Ranken geschmückt (siehe z. B.: 71va-73rb). Glossen teilweise auch rot umrandet (siehe z. B.: 88v).


Einband: Holzdeckel mit weißem Schweinsleder – stark verfärbt. Ursprünglich eine Schließe, vier Metallbuckel und Kette angebracht, jedoch fehlen sie. Die Spuren der Kette am VD im unteren Bereich sichtbar. Vorderdeckel: "Sermones de sanctis. Dicta beati Bernhardi. Item sermones." Darunter XLVI wohl im 15. Jahrhundert angebracht, vgl. PE 24. Auf Pergamentschild angebrachtes H s (in Menhardt 1923 als H c vermerkt) für die alte Signatur der Stiftsbibliothek Millstatt. Am Einbandrücken barocke Signatur der Stiftsbibliothek 56-61, darunter aktuelle Signatur II. auf Papierschild angebracht. Darunter auf dem Leder erneut II zu sehen.

Herkunft: VD: alte Benediktiner-Signatur Hs; 1r: Besitzvermerk der Jesuiten in Millstatt "Residentiae societatis Jesu Millestadii inscriptus" aus dem 17. Jahrhundert. Darunter zwei Stempel. Erster Stempel in blau aus der Zeit des Dritten Reichs mit Reichsadler und Hakenkreuz mit der Umschrift: Studienbibliothek Klagenfurt. Darunter schwarzer Stempel mit Umschrift Universitätsbibliothek Klagenfurt. 68v: Erneut schwarzer Stempel der Universitätsbibliothek Klagenfurt.



LITERATUR:

HERMANN MENHARDT: Handschriftenverzeichnis der Kärntner Bibliotheken I: Klagenfurt, Maria Saal, Friesach (Handschriftenverzeichnisse österreichischer Bibliotheken 1: Kärnten). Wien 1927, S. 83-85. online

HERMANN MENHARDT: Die Millstätter Handschriften. In: Zentralblatt für Bibliothekswesen, XL. Jahrgang, 4. Heft, April 1923, S. 129-142. online

MORTON W. BLOOMFIELD: Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100 - 1500 A.D. (Medieval Academy Books, Band 88). Cambridge 1979, Nr.4816, zu: 47-48; Nr.3775, zu: 48; Nr.1378, zu: 57-60; Nr. 1507, zu: 82-83.

MARIA MAIROLD: Die Millstätter Bibliothek. Carinthia I 170 (1980) S. 87-106, hier: S. 97 Anm. 28. online

RICHARD G. NEWHAUSER/ ISTVÁN BREJCZY: A Supplement to Morton W. Bloomfield et al., 'Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100-1500 A.D.' Instrumenta Patristica et Mediaevalia, Research on the Inheritance of Early and Medieval Christianity, vol. 50. Turnhout 2008, Nr. 2764a; Nr. 2999.; Nr. 5781b.



1. VD <TXT>Fragment eines Breviariums?

Mehrere Evangeliumszitate, erster Buchstabe des neuen Zitats rot hervorgehoben.

<INC>Ego autem dico vobis … (Mt. 5,28). - Audistis quia dictum est antiquis … (Mt. 5, 27). Selbes Zitat folgt darauf mit Neumen. Cum turba multa esset … (Mk. 8,1-2)

Vgl. Antiphona: RENÉ-JEAN HESBERT: Corpus antiphonalium Officii, Nr. 2475.


2. 1v

<INC>Que mihi vel cuius mea natum fonte leuavit … - … in presenti quas amat.

Vgl. COATES et al.: A Catalogue of Books Printed in the Fifteenth Century now in the Bodleian Library. S. 162. und MARITA KREMER: Die Handschriften der Murhardschen Bibliothek der Stadt Kassel und Landesbibliothek. 2: Manuscripta Iuridica. S. 156.


3. 2ra-2va <TXT>Exempla

<INC>Unde quidam rex grecie gaudium temporale vacuum reputans … - … placuit ante peccatum.

Vgl. WALTER NEUHAUSER et al.: Katalog der Handschriften der Universitätsbibliothek Innsbruck. S. 470 im Codex 476, fol. 45v.


4. 2va-2vb <TXT>Sermo anonymi: Verba Christi in cruce

<INC>Primum verbum Christi in cruce: Pater, dimitte illis, quia nesciunt, quid faciunt. (Luc. 23,34). – … Ihoanni gracie comendat in septimo perseverantia.


5. 3ra-38vb <TXT>Sermones per circulum anni

3ra Incipiunt sermones per ciruculum anni. Dominica prima.

<INC>Hora est iam nos de sompno surgere. (Rom. 13,1) Bonus servus duo vigilat. – … Pater ignosce illis. Quia nesciunt quid faciunt.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters. München 1965, S. 2.95.


3rb Dominica secunda.

<INC>Ecce veniet propheta magnus (Dt. 18, 18) ... Propheta magnus est Christus de quo legitur ... – ... Hic potes divere die vidcii ... pro comparationes.


3va Dominica tercia in adventu Domini.

<INC>Sic nos existimet homo ut ministros Christi. (1. Cor. 4,1) Christus debemus ministrare sive ... – ... de confirmata gaudii securitate.


3vb Dominica IIII.

<INC>Ego vox clamantis in deserto. (Joh. 1,23) Ista verba dixit Y[es]ai propheta. – ... venite benedicti patris mei.


4rb In natum Domini.

<INC>Puer natus est (Is. 9,6) nobis et filius datus est nobis et vocabitur ... Notandum est quod in Christo tres sunt navitates ... – ... quod nec oculus vide nec au.


4vb Stephani pro theologico.

<INC>Cum esset Stephanus plenus spiritu sancto intendens ... (Act. 6,8) Nulli ad litteram ... – ... in terram spiritu plentufitonico.


5rb Johannis evangeliste.

<INC>Qui timet Deum faciet bona ... (Eccli. 15,1) Nota. quadruplex est timor primus humanus ... – ... ad adoram dum stomachum ad digendum et cetera.


6ra De innocentibus.

<INC>Angelus Domini apparuit Joseph ... (Mt. 1,20) Joseph interpretatur augmentum vel acciescens et significat ... – ... decipiendi diabolis semper turbatur.


6va In circumcisione Domini.

<INC>Postquam consummata sunt dies octo ... (Luc. 2,21) Salvator noster, qui venit, non ut legem solveret ... - ... Salvatore dicamur salvati.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 4. München 1965, S. 484, 11 T8 (Odo de Cheriton OCist).


7rb Dominica infra.

<INC>Cum factus esset Ieso annorum XII. (Luc. 2, 42) ... Nota quidam de in fantiis salvatoris ... - ... videa mea Deum dolorum in Syon.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 2. München 1965, S. 534, 19 T11 (zugeschrieben Guilemus Peraldus).


8ra In epiphania Domini.

<INC>Cum natus esset Jesus (Mt. 2,1) ... Quadruplex stella in facta scriptura in venitur ... - ... dic hystoriam de Cain et Abel.


8vb Dominica una post epiphania.

<INC>Nuptie facte sunt (Joh. 2,1) ... Notandum ... - ... et sic regam beatus beati cum Domino in eternum Amen.


9va Dominica tertia.

<INC>Cum descendisset Jesus de monte (Mt. 8,1) ... Notandum quidam turbe secure sunst eum ... – ... faciunt non humanis favoribus commundari.


10ra Dominica quarta.

<INC>Ascendente Jesu in naviculam (Mt. 8, 23) ... Mare est estus ... - ... nos perducas ad pacem eternitatis. Qui cum Deo.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 8. München 1965, S. 665, 30 T14 (Incipit teilweise übereinstimmend); Parallelüberlieferung Clm 9593; teilweise auch mit Schneyer, Band 4, S. 484, 17 T13/2 (hier zugeschrieben Odo de Cheriton OCist).


10vb Dominica in septuagesima.

<INC>Simile est regnum (Mt. 25,1) celorum ... Regnum caelorum presens Dei ecclesia est ... – ... denarium vite recipere valeamus. Amen.


12rb Dominica in sexaginta (LXa).

<INC>Cum turba pluriam (Luc. 8,4) ... Hic dicens clamabat ... - ... Unde ipsum rogemus ut Indie vidicii constanter stare possimus. Per eum qui VI.


13rb Dominica in quinquagesima.

<INC>Assumpsit Jesus XII. discipulos suos (Luc. 18, 31) ... Ad litteram Dominus a iudeis traditur fuit ... - ... ut ad lumen glorie tandem valeamus pervenire. Amen.


14va In cap(ellae) ieiunii.

<INC>Date eleemosinam et omnia munda erunt vobis (Luc. 11,41) Quantus sit fructus scriptura eleemosinae semper scriptura sacra demonstratur ... - ... venit enim filius hominis quorere et salvum facere quod pari erat.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 839, 19.

Vorau Stiftsbibliothek 401, f. 166r-187r – Sermones anonymi.


15rb Dominica prima in quadragesima.

<INC>Ductus est Jesus (Mt. 4,1) in desertum ... Tres sunt, qui tentant: Deus, demon et homo, sed Deus semper tentat ad bonum ... - ... diabolis et accesserunt ad eum angeli et ministrabant ei.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 430, 26 T19.

Sermones anonymi Rom, Angelica 1057.


16ra Dominica secunda in XLXII.

<INC>Egressus Jesus secessit (Mt. 15, 21-21-22) in partes Tyri et Sydonis ... – ... siquis pie perseverit aver et postulaverit efficaciter in pertrabum. Amen.


17ra Dominica tertia.

<INC>Erat Jesus eiciens demonium (Luc. 11,14) ... Dominus miracula operatur, ut qui praedicanti ... - ... euquitatibus iusticiis in sanctificatione. Quod ipse. Patre.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 4. München 1965, S. 484-485, 25 T21 (zugeschrieben Odo de Cheriton OCist).


18ra In media quadraginta.

<INC>Letare Ierusalem (Is. 66,10) ... Primum temporalis affluentie ... – ... Item gaudium est multiplex. Quia nec oculus vide non auris aude. Et cetera.


18vb In passione Domini.

<INC>Sicio nota q(uaerit) Dominus ... - ... et decorat quorum de homine facit angelum.


19rb Hac pertinet ad Sexagesima.

<INC>Quod autem cecidit (Luc. 8,8) inter spinas ... Tria genera hominum notantur princeps ... - ... hii sunt quia bono corde et optimo fructus afferent in pacientia. Amen.


19vb Dominica in palmis.

<INC>Ite in castellum (Mt. 21,2) ... Petrus et Philippus dicuntur ista fuisse, quia Philippus Samariam et Petrus Cornelium primos de gentibus ... - ... oblationes ecce secundum holocausta ecce ... in ponent super altare tuum.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 4. München 1965, S. 725, 2 T1 (ähnlich; zugeschrieben Petrus de Remis).


20ra In cena Domini.

<INC> Vos mundi estis ... Hoc dicebat Dominus ... - ... quod totum est corvus et sanguinis Domini nostri Jesu Christu. Quia cum patre.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 8. München 1965, S. 748, 38 T25.

Sermones anonymi, Clm 23387a, f. 1r-54v.


20va De resurerectum Domini.

<INC>Christus mortuus est pro peccatis nostris (1. Cor. 15,3) - ... Dei libenter aude et servat et custode ecce dies amoris quia iustisteat rogemus ...


21rb Istum die quando velis.

<INC>Obsecro vos tamquam advenas ... Nota peregni commandatur in tribus ... - ... Ideo rogamus hic abstinere a carnalibus desideriis quia militant adversus animam.

Vgl. Clm. 3582, 132v.


21vb De cena pasche.

<INC>Thomas autem unus ex duodecim qui dicitur Didymus non erat cum eis quando venit Jesus (Joh. 20,24) ... S. in die resurrectionis dixerunt ... - ... omnibus manifestentur signa victorie sue. Amen.


22va Dominica III. [post] pascha.

<INC>Ego sum pastor bonus (Joh. 10,11) Bonus pastor animam suam ponit proovibus ... - ... unde apus si feminaverimus vobis spiritualia non est magnum si carnalia mecamus.


23vb Dominica quarta post pascha.

<INC>Modicum et non videbitis me (Joh. 16,16) ... Modicum et iam non videbitis quia ... – priores et absterget Deus omnem lacrimam ab oculis sanctorum. Amen.


24rb Dominica quinta post pascha.

<INC>Vado ad eum (Joh. 7,33) qui misit me et nemo ex ... In hoc Evangelio Dominus noster Jesus Christus apostolis suam ascensionem ... – ... et eum ne caderet firmiter retinuit.


25ra Dominica VI.

<INC>Usque modo non petistis (Joh. 16,24) quicquam ... Petite ut gaudium ... – ... gaudium vacuum semiplenum et plenum.


25ra In diebus rogatum.

<INC>Petite et accipietis querite et invenietis pulsate et aperietur vobis (Luc. 11,9.10) Omnis enim quid petit ... - ... Hic potes dicere deusuraris quorum corda tota die est.


25va In ascensione Domini.

<INC>Ascendo ad patrem meum (Joh. 20, 17) et patrem vestrum ... Nota, quod triplex est ascensus. Primus in beata virgine ... – ... tot cantaris concurrunt in signia.

Vgl.JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 828, 57 T36.

Vorau Stiftsbibliothek 122, XIII saec. – Sermones anonymi.


26rb Dominica post ascensionem.

<INC>Cum venerit paraclitus (Joh. 15,26) ... Hic datur intelligi, quod Spiritus Sanctus venit a seipso et sua sponte ... - ... mundum de peccato et de visticia et de iudicio.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 4. München 1965, S. 341 60 T32 (zugeschrieben Johannes Balistarii OP).


26va In die sancto pentecostes.

<INC>Ap[p]aruerunt illis dispertite linguae (Act. 2,3) tamquam ignis. Hee dispertite lingue ap[p]arentes apostolis erant ... – ... Omnis fornicator avarus regnum Dei possidere non possit.


27rb De sancta trinitate.

<INC>Magnus Dominus noster et magna virtus eius et sapientie eius non est numerus (Ps. 146,5) Hic notatur diversitas personarum in trinitate ... – ... extinguenda sint foroes i(n) c(on)t(ra) mundum.


27va Dominica prima post pentecostes.

<INC>Homo quidam erat dives et induebatur purpura et bisso et epulabatur cottidie splendide etc. (Luc. 16,1) Quia iacebat ad ianuam eius ulceribus ... – ... O homo considera divitem quia fuerat purpura vesticus.


27va Dominica secunda.

<INC>Homo quidam fecit cenam magnam (Luc. 14,16) ... Homo ille quia fecit cenam Jesus Christus quid fecit eternas delecias ... – ... comperationibus et sic fac[it] in ceteris.


28ra Dominica tercia.

<INC>Gaudium est angelis Dei (Luc. 15,10) ... Gaudent eius de conversione peccatoris propter ... – ... preciosum avili quasi os meum eris.


28rb Dominica quarta.

<INC>Estote misericordes (Luc. 6, 36) Triplex est misericordia. prima est liberans a peccatis ... - ... non valet nisi primus relaxet in imicicias.


28va Dominica V. [quinta].

<INC>Factum est dum turbe ... - ... cum turbe inverent in Jesum et cetera.


28vb Dominica sexta.

<INC>Si offers munus tuum (Mt. 5,23) ad altare etc. Munus vocatur omne opus bonum ... – ... iudicis in paximum per malum exemplum.


29ra Dominica septima.

<INC>Misereor super turbam (Marc. 8,2) ... Triduam est cordis ... – ... in securum et generas ageret adapta de pauperibus.


29rb Dominica VIII.

<INC>Attendite a falsis prophetis etc. (Mt. 7,15) Tria facita cit amicus amico. Premunit eum de periculis ... – ... bone conversationis suple de bonis exemplis.


29va Dominica VIIII.

<INC>Et ego dico vobis facite vobis amicos de Mammona (Mt. 6,24) ... Mammona syra divicie interpretantur ... – ... Iste verus axiliator quia ab omnibus amicis destituco succurrit.


30vb Dominica X.

<INC>Cum apropinquasset Jesus Ierusalem (Mt. 21,1) ... Nota quod ter invenitur flevisse ... - ... celum a terra et Christianos de apnatos sub eo.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 8. München 1965, S. 364, 149 T50 (ähnlich).


31rb Dominica XI.

<INC>Duo homines ascenderunt in templum (Luc. 18,10) De publicano, publicanus ascende proposito peccandi ... – ... modos predictos per contrarium.


31vb De eddem.

<INC>Christus mortuus est pro peccatis nostris (1. Cor. 15,3) secundum scripturas. Ibi dicas de triplici monte, quere in sermone de resurrectione Deum [Ab ibi mit rot durchgestrichen danach folgt neue Predigt].


31vb Dominica XII.

<INC>Egressus Jesus de finibus Tyri (Marc. 7,21) venit per Sidonem ad mare Galilee. Inter medios fines deca(rum) supra in sermone erat Jesus eiciens [ab -rum mit rot gestrichen].


31vb Dominica XIII.

<INC>Homo quidam descendebat (Luc. 10,30) ab Ierusalem in Iericho etc. Hoc contingit cum spirituales efficiuntur ... – ... cum apparuerit similes ei erimus et cetera.


32ra Item de eodem.

<INC>Beati oculi qui vident (Luc. 10,23) que vos videtis et cetera ... - ... Unde Iob divicias quas devorabit evomet et de venite eius extrahet eas Deus.


32ra Dominica XIIII.

<INC>Factum est dum iret dominus Jesus in Ierusalem (Luc. 17,11) transiebat per mediam Galileam et Samariam ... X. viri leprosi qui steterunt a longe a longe et levaverunt vocem ... - ... aurea corona coronabit nos sancta corona vite eterne.


32vb Dominica XV.

<INC>Nemo potest duobus Dominis servire etc. (Mt. 6,24) De tribus que nos retrahunt a servitute Dei Salomon parabulae ... – ... caro in nocte diabolis in die mundus in usurarius noccte et die.


33ra Dominica XVI.

<INC>Ibat Jesus in civitatem (Luc. 7,11) ... Naim interpretatur commotio vel fluctus vel mutatio et significat mundum ... – ... de milite Christi efficitur muscpula diaboli.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 1. München 1965, S. S. 815, 316 T 56 (Incipitübereinstimmung; zugeschrieben Conradus de Waldhausen).


33vb Dominica XVII.

<INC>Factum est cum intraret Jesus in domum (Luc. 14,1) ... Proprium Ydropici est quod quanto plus bibit tanto plus sitit ... – ... et spiritualem sensum apalea h. ter[r]e seperare.


34va Dominica XVIII.

<INC>Accesserunt Jhesum pharisei (Mt. 19,3) ... Magister quidam est mandatum magnum in lege(tur) ... – ... sic in brevi Dei remedium in vemes.


35ra XVIIII.

<INC>Ascendens Jesus in naviculam (Mt. 9,1) ... Paraliticus in lecto est peccator carnis illecebris in volutus ... – ... per contemplationem et filios strenrivos generabis.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 8. München 1965, S. S. 365, 173 T59 (Incipit ähnlich).


35rb XX.

<INC>Simile est regnum celorum homini regi qui fecit nupcias filio suo (Mt. 22,2) ... Hic potes dicere de nuptie ... – ... nuptie facte sunt in Chana Galilee.


35va De eodem.

<INC>Multa enim sunt vocati pauci vero electi (Mt. 22,14) Hic predica de multiplici vocatione per predicatores ... – ... vocavi et rennuistis et cetera.


35va Dominica viginti una.

<INC>Erat quidam regulus etc. (Joh. 4,46) Nota, quod Dominus promisit descendere ... – ... gladius biceps ... nos custodiat filius.


36ra Dominica XXII.

<INC>Licet censum dari cesari (Mt. 22,17) ... Notandum quod homo tenetur dare tribus censum terre mundo et Deo ... – ... que sine omni peccato decede illa locabitur in celo.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 368, 74 S80 (Incipit ähnlich).

Sermones anonymi, Prag Univ. XX. A. 11.


36va Dominica XXIII.

<INC>Domine, filia mea modo defuncta est (Mt. 19,18-19) ... Mortua erat filia h(uius) principis morte corporali ... – ... et ibi devoratur avermibus Iob. Qui me comedant non dormiunt.


36vb Dominica ultima.

<INC>Cum sublevasset oculus Jesus (Joh. 6,5) ... Magnum amultis reputatur miraculum ... – ... est enim penitentia secunda tabula primus naufragium.


37rb

<INC>Respicite etc. (Wohl: Respicite et levate capita vestra - Luc. 21,28) Respicere debemus tria Deum nos et diabolam Deum debemus ... – ... vicerit faciam illum columnam in templo meo.


37va Feria IIII quatuor temperum pentem.

<INC>Erit in novissimis diebus dicit Dominus (Apc. 2,17) ... Nota Ynum octo facit acuit ingenium ... – ... oculus hunc et vide aures hoc et cetera.


37vb Domini ultima primus pentem.

<INC>Cum sublevasset oculos Jesus et [cetera] (Joh. 6,5) Nota quod dicit sublevasset non elevasset ... – ... suam in celum videtur esse superbus vel fatuus.


38ra Quidam XII. fratres gradibus humilitatis.

<INC>Duodecim fratres gradibus humilitatis. Primus est semper humilitatem ostendere de fixis oculis ... - ... Item brevis oratio penetrat celum.


38rb Quatuor peccata clamant ad Domini.

<INC>Quatuor peccata leguntur qui clamant ad Dominum ... – ... usura sodonia merces homicidia preda.


38rb Tribus modis in fidiatur diabolus homini.

<INC>Colligitur ex glosa super primum cap(itulum) J(ac)ob. Tribus modis in fidiatur diabolus homini ... – ... intentione molitur ne audita operibus compleat.


38va Notula.

<INC>In genesi Dominus fecit a de et eve tunicas pellicias apus habentes ... – ... cum mihi molesti essent in duebat me cilicio.


38va De usurariis.

<INC>In alzey prope renum fuit quidam miles usurarius qui concesserat pecuniam ... – ... omnia sicut acta erant.


38vb De sacerdotibus.

<INC>Ignominiosa res est rubentes buccas et tum(en)tia ora predicare Jesum Christum ... Magnam dignitas sacerdotis ... – ... habeat nasum tamen nichdominus ad stercora inclinat.


6. 39va-47vb <TXT>Sermones de Sanctis

<INC> [Anfang fehlt] lumen in hac sollempnitale [S. Mariae], unde tria consideratur in candela ... - ... per luxuriam, cui resistamus fortiter per casitatem. Praestante domino nostro.


39va Item de eodem.

<INC>Adorna thalamum tuum Syon et suspice regem Christus et cetera (Antiph.) Syon interpretatur speculum et significat animam ad ymaginem Dei factam. Speculum enim fragile et clarum et ligno infixum ... – ... Unde Dominus noster ignis consumens est.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 7. München 1965, S. 630, 241 S21 (große Ähnlichkeit).

Sermones de festis et de sanctis - Clm 5528.


39vb In annuntiatione.

<INC>Ave [Maria] gratia plena et cetera. (Luc. 1,28) Ave hoc est sine v[a]e prosequere ... – ... beati qui persecutionem paci propter primus et cetera.


40rb De uno martyre infra pascha.

<INC>Ego sum vitis vera et cetera (Joh. 15,5) In ewangelio presenta ostendit nobis dominus Jesus ... – ... cellanum Dei in eternam requiem.


40vb Philippi et Iacobi.

<INC>Non turbetur cor vestrum(Joh. 14,1) neque formidit et cetera. Ascendite prohibicionem iussionem promissionem prohibicionem ne facias ... – ... operando et habebis mansionem cum eis.


41rb In invencione sancte crucis.

<INC>Michi autem absit gloriari (Gal. 6,14) nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi. Tripliciter contingit gloriari in cruce [Domini] unde triplex festum celebratur crucis in ecclesia ... - ... animam suam ut Deum facie ad faciem contempletur.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. S. 828, 54 S33 (Incipit nahezu identisch).

Sermones anonymi, Vorau Stiftsbibliothek 122.


41vb Johannis baptiste.

<INC>Inter natos mulierum non surrexit (Mt. 11,11) maior Johanne baptiste ... Qui laudat et glorificat Deum et ipse laudatur et glorificatur ad Deo ... – ... in sanguine qui baptizavit in aqua. Dominum nostrum.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 4. München 1965, S. 45, 45 S44 (Incipit nahezu identisch; zugeschrieben Lotharius Segni – Innozenz III.).


42rb Petri apostoli.

<INC>Angelus Domini astitit (Act. 12,7) et lumen refulsit etc. Nota quattuor beneficia exhibuit angelus Petro ... – ... et calciemur et ipsum sequ(ent)am(ur).


42va Item Petri apostoli.

<INC>Tu es Petrus (Mt. 16,18) et cetera. Viri sapientes multa solent in quirere. Sic Dominus quem dicunt homines ... – ... quam oculis non vidit nec auris audivit.


42vb Jacobi apostoli.

<INC>Accessit ad Jesum mater filiorum (Mt. 20,20) Zebedei cum filiis suis adorans et petens aliquid ab eo etc. Dic ystonam secundum litteram et potes ... – ... de calice de passione Domini.


42vb In assumtione Marie.

<INC>Intravit Jesum in quoddam castellum (Luc. 10,38) ... In hoc evangelio misterium excellentie beate virginis lucide declarantur ... - ... ut digne excipere valeamus filium eius Dominum nostrum.


43vb In decollatione sancte Johannis baptiste.

<INC>Misit Herodes rex manus (Ac. 12,1) ... In his verbis ostenditur ... – ... inconvivio spirituali.


44ra In natum sancte Marie v(irginis).

<INC>Transite ad me omnes qui concupiscitis me et cetera (Eccli. 24,26) Tres fratres generationes ... - ... et quattuor evangliorum ad montem Dei perveniamus.


44vb Mathei apostolici et evangelisti.

<INC>Vidit Jesus hominem sedentem (Mt. 9,9) ... In hoc evangelio ostenditur status beati Mathei ... – ... et letanter festinater et frequenter recipit peccatorem.


44vb Michaelis archangeli.

<INC>Factum est silentium in celo (Apc. 8,1) dum draco committeret bellum et cetera. Per draconem intelligur diabolas propter ... – ... ut Damel princeps persarum restitit mihi et cetera.


45va Omnium s(an)c(tor)um.

<INC>Laudemus viros gloriosos (Eccli. 44,1) parentes nostros in generatione sua. Ad hoc faciendum invitat nos produceres ... – ... de his omnibus laudandi generus a nobis. Amen.


46rb In die animarum.

<INC>Miseremini mei, miseremini mei, saltim vos amici mei. Job. (Job. 19,21) Quia in predicto themate de statu animarum dicere intendimus, sciendum est quattuor esse loca, in quibus anime resolute ... quartus minarum suffragia. Extrahamus ergo ... – ... misorum sufragia extrahamus ego.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 826, 19 S80 (Incipit nahezu identisch).

Sermones anonymi, Vorau Stiftsbibliothek 122.


46vb Item in die Mar(ie).

<INC>Est tempus flendi (Eccle. 3,4) ... Heri pro sanctis tempus plagendi et flendi est hodie pro mortuis nostris ... eleemosina, ieiunio, missarum officio.

Vgl.JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 826, 20 S80.

Sermones anonymi, Vorau Stiftsbibliothek 122.


47ra Andree apostoli.

<INC>Venite post me faciam vos fieri piscatores hominum (Mt. 4,19) Notandum est cur Dominus primo et discipulos elegerit piscatores et non alios ... - ... cui resistamus fortiter per castitatem.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 1. München 1965, S. 510.

Clm. 12665 f. 22 rb; Wien, Nat. 859 f. 49r.


7. 47vb-48va <TXT>Exempla varii.

47vb Exemplum.

<INC>Quidam monachus valde temptabatur exire ordinem ... - ... et visis gaudiis et tormentis duxit eum ad priorem locum.


47vb Item aliud.

<INC>Quidam usurarius misit ... - ... et ve in perpetuum erit mihi.


47vb Item.

<INC>Quidam vir sanctis petiit ... - ... duxit eum ad priorem locum.


48ra De peccato.

<INC>Peccatum dicitur nox et h(anc) quattuor partes cogitationem consensum opus consuetudinem ... - ... conprehendere, quod est Christus Dominus in sescula seculorum. Amen.


48rb De nocturno somno.

<INC>De illis, qui nocturno somno polluuntur ... - ... Si non hunc debet dolere.


48rb XI signa ante dicit vidicii.

<INC>Prima die se mare XL. cubitis ... - ... magedon. et planget terra.


48va De peccato veniali.

<INC>Peccatum veniale contaminat animam ... - ... provocet quam compescat.


8. 48va-63vb <TXT>Sermones varii.

48va De evagelistis sermo.

<INC>Qui sunt hii qui ut nubes volant (Is. 60,8) et quasi columbe de fenestras suas. Nubes sunt apostolici et predicatores tria consideranda ... – ... hanc perfectionem concedat nobis Jesus Christus.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 5. München 1965, S. 93 S60 (Incipit ähnlich; zugeschrieben Siboto; ab predicatores abweichend).


49ra De apostolis.

<INC>Ego dispono vobis (Luc. 22,29) ... Tria tangit Dominus in presenti auc[t]oritate cum quibus ... – ... Mensa propositionis, mensa refectionis, mensa confirmationis.


49va Item de apostolis.

<INC>Hoc est preceptum meum (Joh. 15,11) ... Primo propter Deum, secundo propter seipsos ... nisi eis, quibus loquimur placeamus.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 825, 1 C2.

Vorau Stiftsbibliothek 122, XIII saec.


49vb De martyribus.

<INC>Reddet Deus mercedem (Sap. 10,17) laborum et cetera. Qui conducitur tria interrogat operis quantitatem ... - ... videbantur dies patrici per magnitudine amoris.


50ra Item de martyria.

<INC>Iustorum anime (Sap. 3,1) in manu Dei sunt non tangent illos tormentum malitie. Iustitia consistit in satisfaciendo et paciendo ... – ... Ipso concedente, qui est benedictus.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 825, 1 C5.

Vorau Stiftsbibliothek 122 XIII saec. - sermones anonymi – abweichend ab et paciendo.


50rb De uno martyrie.

<INC>Iustus ut palma florebit (Ps. 91,13) et cetera. Palma in inferioribus angustatur. Inferiora nostra sunt, quae pertinent ad inferiorem naturam corporis, in quibus debemus ... - ... nolite thesauhare vobis Ch(ana) inter.

Predigt gefunden im Druck Philippi de Greve cancellarii parisiensis ... In Psalterium Davidicum tercentum ac triginta sermones vere aurei – Fol. 302v, Brixen o. D.


50vb De confessore.

<INC>Sint lumbi precincti (Luc. 12,35) Dominus ostendit quales esse debeant apostolici viri in se ... - ... et vementa aperire.


51ra De confessore et martyro.

<INC>Iustus germinabit sicut lilium (Is. 14,6) et florebit ... In sacra scriptura tria genera germinum invenimus, germen pestiferum, germen fructiferum, germen salutiferum ... huius intergritas conservetur ... – ... in eo floris huius in regnitas conservetur.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 826, 10 C6.

Sermones anonymi - Vorau Stiftsbibliothek 122, XIII saec.


51vb De virginibus.

<INC>Virgini concessum est dormire supra pectus Domini. Item virgini datum est, adesse passioni, ut Marie et Johanni ... et regina virgo Maria et omnes angeli ... – ... Cui est honor et gloria in secula. Amen.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 826, 13 C9.

Sermones anonymi - Vorau Stiftsbibliothek 122 XIII saec.


52ra Item de eodem.

<INC>Adiuvabit eam Deus vultu suo (Ps. 45,6) Deus in medio eius non con[movebitur]. Dominus in vulto suo tria facit, peccatorem convertit, pugnatem adiuvat, regnantem demunerat ... et hii sunt perfectiores.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 826, 11 C9.

Sermones anonymi - Vorau Stiftsbibliothek 122 XIII saec.


52va In dedicatione ecclesie.

<INC>Venit filius hominis (Luc. 9,10) querere et salvum … Quoniam pueri perducit ... multum sollicitantur ... - ... orationes nostre et ereat magnitudo sue gratie. Amen.


52vb Item in dedicatione.

<INC>Domum tuam decet sanctitudo et cetera. (Ps 92,5) Unde hic terras domos ... - ... et vitam eternam differs accipere.


53rb Item in dedicatione.

<INC>Beati qui, habitant in domo tua (Ps. 83,5) Domine in secula ... Magnates solent habere res domos: dormitorium, auditorium et refectorium ... Beatus, qui manducat panem in regno Dei.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 826, 17 C11.

Sermones anonymi - Vorau Stiftsbibliothek 122 XIII saec.


53va De flore lilii.

<INC>In flore lilii quattuor debemus notabilia considerare ... – ... florem et folia pro ut potuimus diligenter in speximus.


54ra De beata virgine.

<INC>Surge, propera, amica mea et cetera (Cant. 2,10) Beata virgo fuit amica patris ... – ... non angelis sic Deus preparavit in eternis.


54va De quatuor.

<INC>Dominus aliquando sedet [beschädigt] super quattuor genera equorum ... – ... Domine tu facis mihi iusticiam et ita Dominus lucratur peccatorem.


55ra Sermo in parasceve.

<INC>Crucifige, crucifige eum (Luc. 23,21 oder Joh. 19,6) Io. XIX. misericordia et veritas et cetera. Crucifige cruci eum clamaverunt Iudei inimici Christi, sed qui clamabat Christus: Miseremini mei ... – ... quia dicit Petrus Christus passus est pro nobis.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 858, 77 T26 (Incipit ähnlich).

Sermones anonymi – Wien, Nat. lat. 1693.


55va Sermo in cena Domini.

<INC>Ante diem festum pasce et cetera (Joh. 13,1) Nota mea genera hominum solent frequentur laudari ... – ... oculis oravit pro ... supra de requiruntur.


56ra De passione Domini.

<INC>Memoria passionis dat paenitentiandi audaciam ... – ... conductum in celo advocatum.


56rb Sermo in passione Domini.

<INC>Jesus abscondit se (Joh. 8,59) et exivit de templo. Io. VIII. Nota sicut olim a iudeis ipsum lapidare volentibus ... – ... exnudirentur hoc omnia nota in beata virgine.


57va Sermo bonus.

<INC>Sequebatur Jesum mulitudo magna (Joh. 6,2) quia videbant signa que faciebant ... Nota primi non solent sequi homines sapientes ... - ... et de illo modium tertici Deu[m].


57vb De inpedimentis paenitentiae.

<INC>De inpedimentis paenitentiae pauca dicamus. Sunt enim quatuor praecipua impedimenta ... - ... ad illum et cenabo cum illo et ille mecum.


59ra De vera confessione.

<INC>Sequitur que sint necessaria ad veram confessionem quattuor videlicet ... – ... fletus oculorum et stridor dentium.


60rb De satisfactione.

<INC>Restat ut de satisfaccione que penitentia dicitur exterior ... – ... Ista quattuor neccessaria sunt vere ... peccati et cetera.


60vb Notula de sancto spiritum.

<INC>Spiritus sanctus multa bona facit ... - ... sed rectitudo ibi non bestie nec porci sicunt hic in pleamini ergo spiritu sancto.


61ra De sancta Maria.

<INC>In civitate sanctificata (Eccli. 24,15) ... Civitas dicitur qui civium unitas ... – ... Unde benedictes delis et pater Domini nostri Jesu Christi et cetera. Item Cristus regit omnia et ipsa similiter.


61rb Item de beata virgine.

<INC>Fecit rex Salomo tronum de ebore (3. Reg. 10,18) ... Domine manus tenebant hinc et in de secundile et duo leones ... - ... beata virgo Maria ut ad ipsum perveniamus ubi tu cum ipso regna per omnia secula secculorum. Amen.


61vb De ebrietate.

<INC>Multa facit ebrietas verenda de nudavit ut patet innocencie. Genesis. Qui bi bns vinum in ebreatus est et nudatus in taberna culo suo ... – ... incestum generat. Unde lot ... cum duabus filiabus suis cancubuit.


62ra Hac potuit dicere de innocentibus et de angelis.

<INC>Angeli eorum semper vident faciem ... (Mt. 18,10) Ieronimus: Magna dignitas animarum, ut unaquaeque ab ortu navitatis suae ... - ... Hac nobis ut ... ut latenter reportant.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 8. München 1965, S. 356, 98 S70.

Sermones anonymi, UB Innsbruck 358.


62ra Prothema.

<INC>Gregorius prothema. Sept enim prosua nequicia predicantium ... Sept vero ... - ... quia nulla eum disciplina intus custodivit.


62va De sanguine Christi.

<INC>Si aliquid per neglientiam de sanguine in terram stillaverit lingua lambatur et tabulam datur ... Si super altare stillaverit calix ... – ... ambrosius mors senibus est in ianuis ... in insidiis.


62va Gregorius.

<INC>Gregorius ubi sunt enim illi superbi martirum per secutores ubi illi qui contradictorem ...– ... ambrosius mors senibus est in ianuis ... in insidiis. memoria nostram veniunt ut in numero mortuorum.


62vb Philosophus.

<INC>Philosophus disciplina t(uum) virtus que cuicositatem frangit ... – ... aliene miser civis exhi[ber]etur animus.


63ra Gregorius.

<INC>Gregorius deponentia, qui cupit certus ecce de venia in morte ... – ... Melius c(um) perum cum timore Domini quam thesauri magnis in saciabiles.


63rb Gregorius.

<INC>Gregorius frequentum sit ut in piis fletibus ... – ... divinas litteras quanto ... humanas.


63va Ieronimus.

<INC>Ieronimus luxuria et cast(er)magia faciunt hominem porcum. Scintilla statim ut aparet ... – ... Melius est non esse quam infeliciter esse.


9. 64ra-68va <AUT>Bernardus Claraevallensis (Pseudo-)/Alcherus Claraevallensis, <TXT>Meditationes

64ra Dicta Bernhardus.

<INC>Multi multa sciunt seipsos nesciunt ... - ... videamus ortum surgentis aurorae meridianum solem iustitiae dominum nostrum Jesum Christum qui cum patre et spiritu sancto regnat.

Vgl. JACQUELINE HAMESSE, Repertorium initiorum manuscriptorum latinorum medii aevi, Band 2. Louvain-la-Neuve 1999, S. 687, Nr.: 21397.

Parallelüberlieferungen: Köln, HA IX.I.300 f. 3r-17v; Paris, BnF lat. 156; Pelplin, SD 145 (208) f. 119r-128; Warszawa, BN 3015 II f. 82-85v.


10. 69ra-73rb <TXT>Sermones varii.

69ra-71va De passione Domini.

<INC>Non habemus hic manentem civitatem. (Hebr. 13,14) S(ed) futuram inquirimus unde exeamus eufra ... - ... ut VII vitia a nobis tollat et VII dona tribuat.


71a-73rb Sermo bonus et utilis.

<INC>Qui odit animam suam in hoc mundo ... (Joh. 12,25) Ille enim amat ed odit animam suam ... - ... reddam in anima, retribuam in corpore. In rot: Amen.

Vgl.JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 1. München 1965, S. 771, 362 C4 (Conradus Holtnicker).


11. 73va-80va <AUT>Anselm von Canterburry, <TXT>Dialogus Mariae et Anselmi

73va Incipit Anselmus de passione Domini.

<INC> Prolog: Sanctus Anschelmus longo tempore cum lacrinis et orationibus et ieiuniis ...

<INC> Dialog: Dic mihi Domina karissima, quale fuit passio filii tui in choata? ... - ... viderant toto corde conpaciebantur.

Notiz: De(t)ur pro penna scriptori ... [Rest getilgt].

Folio 81 ausgelassen.

Vgl. C. CARDELLE DE HARTMANN: Lateinische Dialoge 1200-1400. Leiden, Boston 2007, S. 369-377, R21.


12. 82ra-82va <TXT>De Adulterio

82ra De Adulterio.

<INC> [Anfang fehlt: Casibus hiis quinque dampnatur omnis adulter ...] ... vido dominatur reverti non sinit ad eum Osee V. ... - ... Muliebris sexus frequens accessus reprehensibiles exhibet clericos.

Vgl. JACQUELINE HAMESSE, Repertorium initiorum manuscriptorum latinorum medii aevi, Band 1. Louvain-la-Neuve 1995, S. 328, Nr. 5610.

Parallelüberlieferung Krakow, BJ 596 f. Iv.


13. 82va-83rb <TXT>De septem vitiis

82va Tractatus de VII vitiis.

<INC>Deicit, infatuat, condemnat, deprimit, inflat ... - ... Nititur in vetitum no[omen] commutat hoenstum.

Vgl. MORTON W. BLOOMFIELD: Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices, 1100 - 1500 A.D. (Medieval Academy Books, Band 88). Cambridge 1979, Nr. 1507. und WALTHER, Nr. 4225.

Vgl. Innsbruck, UB Cod. 458.


14. 83va-84vb <TXT>Sermones

83va De dedicatione sermo.

<INC>Non maledicas surdo, nec coram caeco ponas offendiculum, sed timebis Dominum Deum tuum ... Advertam malum est madrem ... - ... Hiernoymus: Nemo invito auditori narrat et erit.


15. 84vb-86ra <AUT>Robertus Pullus, <TXT>Sententiae libri sex [Vermutlich Auszug]

84vb De modo audiendi confessionem.

<INC>Sit circumspectus, dum crimina presbyter audit ... - ... quibus condignam poenam praesul moderetur.

Vgl. RICHARD SHARP: A handlist of latin writers of Great Britain and Ireland before 1540. Paris, Brepols 1997, S. 570, Nr.: 1503. und D. HUGONIS MATHOUD: Observationes ad libros sententiarium Roberti Pulli. In: Migne, Patrologiae cursus completus. S. 1087.


16. 86ra-87vb <TXT>Fundamentum primum iaspis. (Apoc. 21,19)

86ra Virtutes XII lapidum [allegorice].

<INC>Iaspis primus ponitur in fundamento civitatis Dei ... - ... duos [invenimus] in nova [lege]: Christum et Stephanum.

Vgl. JACQUELINE HAMESSE, Répertoire international des médiévistes, Band 2. Louvain-la-Neuve 1999, S. 412, Nr.: 17276.

Siehe auch Incipit ident wie Explicit bei: FRIEDRICH STEGMÜLLER: Repertorium Biblicum Medii Aevi. Tomus VI: Commentaria - Anonyma A-O. 1958, S. 79, Nr.: 8594.


17. 87va-88vb <TXT>Exposito totius missae

87va Exposito totius missae.

<INC>Introitus missae quare dicitur? Eo quod per eum introitur ad eius officium ... - ... numquam relinquat sumentium corda, corpus et sanguinem Christi.

Vgl. Parallelüberlieferung James, 1912. S. 21.


18. 88vb-89vb <TXT>Virtutes Columbe [et theologica]

88vb Virtutes columbe. <INC>Istis incube, sic vives more columbae ... - ... [Deus] adducendus per humilitatem.

Vgl. KARL SCHENKL, ‎WILHELM AUGUST RITTER VON HARTEL, ‎FRIEDRICH MARX: Wiener Studien, Band 9. 1879, S. 81.


19. 90ra-112ra <TXT>Sermones varii

90ra In annuntiatione beate virgine Mariae.

<INC>Missus erst Gabriel angelus et cetera. (Luc. 1,26) Cum ibi laboratur ad concordiam, ubi magna est discordia quattuor fui(n)t [sunt statt fuit] principaliter. Primo mittitur nuntius qui pacem denuntiet ... – ... Tunc primo celebravit sollempnes nuptias sponse sue ecclesie.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 362, 2 S28.

Sermones anonymi, Prag, Univ. XX. A. 11. a) f. 1-67.


90va De assumpcione.

<INC>Que est ista que asscendit ... (Cant. 6,9) Nec questio inclusit ... – ... Fulcite me floribus stipate me malis quia amore langueo et cetera. (Cant. 2,5)


91rb In assumpcione beate virgine.

<INC>Cum Dominus et salvator noster Jesus Christus protocius seculi vita confixus clavis ... – ... cuius coprus ... resuscitatum et in superna gloria ...


94rb De natale sancte Mariae.

<INC>Dilectissimi hodie in proletum est ... – ... virginasque filium et parentem.


96ra De sancte Marie.

<INC>Egredietur virga de radice ... (Is. 11,1) Unus Deus hodie ... – ... eius pulvis plenitudo omni virtutum.


96va Item de sancta Maria.

<INC>Suscepimus Deus misericordiam tuam et cetera (Ps. 47,10) Lumen qui in marabus portamus debet significare ... – ... ligatus es ut sol sufficit homini mi(seri)a.


96vb De sancto spiritu.

<INC>Unicuique datur manifestacio spiritus ad utilitatem et cetera (1. Cor. 12,7) Spiritus qui non vult latere mino vult manifestari ostende ... – ... sum nocte cum corde meo.


97va <INC>Videre ne quis de sit gratie Dei pauperes ... Hodie domus magnas facit pauperibus ... – ... operet esse corde … recipere debus evos.


98ra Mariam Magdalenam.

<INC>Peccasti qui esce ... - ... et proeis laborave nolueunt.


98va De sanctum Laurentium.

<INC>Igne me examinasti ... (Ps. 16,3) C(um) tantus dilectus ... beatus Laurentius ... – ... regnat de per omnia solam.


99rb

<INC>Melius est non bonum quam ... - ... reponiatur sicut anime in celum. Amen.


Einschub: 99va-99vb Versus memorabiles de officio missae.

<INC>Omnibus officium de sanctis cum canis ipsa ... - ... Si pro peccatis celebratur, idem teneatur.


100ra-103va Sententiae epistulae et tractatus.

<INC>Deus sursum erat et homo deorsum ... - ... admisisti unde me salvare sole.

Vgl. Clm 14166 fol. 61v (Incipit ident).


103vb

<INC>Adorna Thalamum tuum et cetera. (Antiph.) Syon interpretatur specula et intelligitur queque fidelis anima ... – ... Si secundum carnem vixeritis mo.


103vb

<INC>Que est ista qui progeditur quasi au[ra] cons[surgens] ... Exaltate illam ... – ... quia eam senserit defuisse.


104rb

<INC>Ave gratia plena (Luc. 1,28) Dominus tecum beata Maria et ipse Dominus nobiscum sunt hodie ... Primo ad adiuvandum secundo ad gubernandum ... – ... unde mensuram bonam et consertam dabit.


104va

<INC>Audi filia et vide etc. (Ps. 44,11) Audi filium te ad eterna gaudia ... – ... coronavit eum mater sua.


104vb

<INC>Veni electa mea et ponam in te thronum meum ... (Cant. 2,10) Accedamus cum fiducia ad thronum gratie ... – ... in veniamus tempore oportuno.


104vb

<INC>Accedamus cum fiducia ad thronum gratie ... Thronus iste est beata virgo ... – ... lucerna unde ... Christo meo.


105rb

<INC>Tanto tempore vobiscum sum (Joh. 14,9) ... Vobiscum genera tamquam servus ... - ... Si Dominus ubi est timor meus.


105rb

<INC>Michi autem ab[sit] g(loriari) nisi in c(ruce) Domini nostri Jesu Christi. (Gal. 6,14) Bernhardus domine possum circuire celum et terram ... – ... ne vilecas tibi o homo.


105vb De apostolis.

<INC>Hoc est preceptum meum ... (Joh. 15,11) Tria sunt diligenda: s[anctus] Dominus proximus et nos ipsi. Superbia vero tollit Deum, invidia proximum, ira se ipsum ... – ... in nobis non possumus in plere preceptum Die ut diligamus in vicem.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 5. München 1965, S. 221, 20 C2 (Anfang ident mit; Robertus Pullus).

Reims 486 f.97-110v.


106rb

<INC>Ecce nos reliquimus omnia ... (Mt. 18,27) Tria debet hoc relinquere ... – ... proficientes filii perseverantes.


106rb

<INC>Nimis honorati sunt ... (Ps. 138,17) Dominum honoranum beatum Petrum ... – ... extendes marius tuas et cetera.


106rb

<INC>Nimis honorati sunt ... (Ps. 138,17) Dominum honoranum beatum Paulum ... - ... per revelationem Domini nostri Jesu Christi ...


106rb

<INC>Sufficit tibi gratia mea (2. Cor. 12,9) Quattuor facit gratia Dei. Primo cor hominis ... – ... quarto peccatum gule.


106va De dedicatione.

<INC>Rex autem David cooperto capite incedebit (2. Reg. 15,30) Fili s. Lu. hsyteria hoc de Deo ... – ... venite benedicti primis. Quod ipse … dignetur q. s. et cetera.


108ra Sermo de natale Domini.

<INC>Letentur celi et exultem terra iubilate montes ... - ... ad penitentiam converterint ...


108vb Sermo de beato Stephano.

<INC>Iustus de angustia liberatus est ... (Prov. 11,8) Beatus Stephanus, karissimi, cuius hodie festa celebramus, de angustia huius miserae vitae liberatus est ... – ... in illa gloria … oculus non videt nec ...

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 2. München 1965, S. 720, 2 S9 (Honorius de Augustoduno ÜL 172, 815-1108 (Speculum ecclesiae)).

. 109vb Sermo de passione Domini.

<INC>Jesus autem voce magna clamans (Luc. 23,46) Ecce terra mota ... – ... mortuarum dimissionem peccatorum.


110rb Alius de passione.

<INC>Dixi ascendam in palmam ... (Cant. 7,8) Sed quia Christus per quattuor ... – ... et mihi asperi rectitudine non curatur.


111ra Alius.

<INC>Misit verbum suum et sanavit eos (Ps. 106, 20) In firmus sonatum quattuor modis ... – ... confessionem … bibere per satisfacionem.


111ra

<INC>Stabat iuxta crucem Jesu nota quod talibus modis ... - ... dulcis cum tamen omnia dulcia perdas.


20. 112ra-112vb <AUT>Burchardus Wormaciensis, <TXT>Libri decretorum, Cap 47.

112ra Abbas Paulus specialem habebat gratiam a Domino.

<INC>Abbas Paulus specialem habebat gratiam ut ingredientes in ecclesiam senes aspiceret ... - ... beatus Macharius auditis capite altius terre deffosso discessit.

Vgl. Corpus corporum repositorium operum Latinorum apud universitatem Turicensem, PL 140 1029D.


21. 112vb-114ra <TXT>Sermones varii

112vb De virtute misse.

<INC>Altaria tua Domine ... (Ps. 83,4) Propter tria propter verba et res ... – ... qui piectus fiut in formate.


113ra De apostolis.

<INC>Tollite iugum meum super vos et cetera (Mt. 11,29) Hic commendatur omnus Domini a suavitate, a levitate, a praemii magnitudine ... unde quaerent mortem et fugiet ab eis.

Vgl. JOHANNES BAPTIST SCHNEYER: Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, Band 9. München 1965, S. 825, 1 C2.

Vorau Stiftsbibliothek 122, XIII saec. – sermones anonymi.


113ra Dicta opinio/oratio.

<INC>Dixit ut(ique) discipulis ad Jesum. Domine doce nos orare et ait illis ...


22. 114ra-115r Oswaldi regis, <TXT>Missal of Robert of Jumieges

114ra Oswaldi regis.

<INC>Omnipotens sempiterne deus qui huius diei iocundam beatamque laetitiam in sancti servi tui Oswaldi sollempnitate consecrasti ... - ... unde Johannes: opera enim illorum sequuntur illos.

Vgl. ed. H. A. Wilson, London 1896, 195.


114rb Elisabeth regine.


115r Unter dem Explicit Tintenprobe.


Beschreibung beendet am 1.11.2020, bearbeitet von N.O. (Lagen: B.M-S.).